Normal hesap dönemine tabi gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden bilanço usulünde defter tutanlar yönünden 31.12.2023 tarihli bilançolarının enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerektiği, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yayımladığı 555 sayılı Vergi Usul Kanunu Genel tebliği ile kesinleşmiş oldu. Aynı yükümlülük özel hesap dönemine tabi mükellefler yönünden ise, 01.01.2024 tarihinden itibaren kapanan hesap dönemleri itibarıyla başlıyor.
31.12.2023 tarihli bilançolar yönünden, Vergi Usul Kanununa göre yapılması gereken tüm değerlemeler tamamlanıp ve vergisel yükümlülükler hesaplanarak gerekli tahakkuk kayıtları tamamlandıktan sonra enflasyon düzeltmesi işlemlerine başlanacaktır. Bilindiği gibi, 2023 dönemi enflasyon düzeltmesi işlemleri sonucunda; ya “GEÇMİŞ YIL KARI” ya da “GEÇMİŞ YIL ZARARI” oluşacaktır. Dönem kar ve zararını, vergi beyanını hiç ilgilendirmeyen bu hesaplar, Öz kaynaklar grubu içinde ilgili Geçmiş Yıl Kar/Zararı hesaplarının altında gösterilecektir. 2024 yılı içinde verilecek vergi beyannamelerinin ekinde, bu yıla mahsus olmak üzere enflasyon düzeltmesi öncesi ve sonrası olmak üzere iki bilanço verilecektir. Enflasyon düzeltmesi işlemlerine ilişkin tüm muhasebe kayıtları, 2023 yılı defterlerinde gösterilecek ve 31.12.2023 kapanış bilançosu da enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş bilanço olarak, 2023 döneminin defter kayıtlarında yer alacaktır.
Parasal olmayan varlıkları, parasal olmayan kaynaklarından daha yüksek olan firmaların enflasyon düzeltmesi sonucunda geçmiş yıl karı oluşacağı, tersi durumda ise geçmiş yıl zararı ortaya çıkacağı açıktır.
31.12.2023 tarihli kapanış bilançosu doğal olarak 01.01.2024 tarihli açılış bilançosu olarak, yeni dönemin açılış kayıtlarında yerini almak durumundadır. 01.01.2024 tarihinden itibaren izleyen dönemlerde(geçici vergi dönemleri de dahil) VUK.Mükerrer madde 298/A hükümlerine göre, enflasyon düzeltmesinin koşullarının oluşup oluşmadığı takip edilecektir. Bu koşulun sağlanıp sağlanmadığı, enflasyon düzeltmesi döneminden çıkılıp çıkılmadığı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından da takip edilerek zamanında gerekli bildirim ve duyuruların yapılacağı tabiidir. Ancak yapılan düzenlemelerden ve idari hazırlıklardan, 31.12.2026 döneminin sonuna kadar enflasyon düzeltmesinin koşullarının devam edeceği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, 01.01.2024 tarihinden itibaren ilk çeyrek dönemden başlamak suretiyle, “VERGİLİ ENFLASYON DÜZELTMESİ” başlayacağından, 31.12.2023 tarihli toplu enflasyon düzeltmesinin çok dikkatli ve de bir an önce tamamlanmasında fayda görülmektedir. 31.03.2024 tarihli gelir tablosu ve bilançolar, enflasyon düzeltmesine tabi tutularak vergi matrahı tespit edilecektir.
31.03.2024 tarihli bilanço düzeltmesinde oluşan enflasyon düzeltme karı veya zararı, artık doğrudan dönemin gelir tablosuna aktarılarak dönem kazancı saptanmak durumundadır. İlk geçici vergi dönemine ait kazancın doğru hesaplanabilmesi için, 31.12.2023’den gelen enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş bilançonun doğru hesaplanıp çıkartılmış olması gerektiği kuşkusuzdur. Devren gelen parasal olmayan tüm kıymetler, taşıma katsayısı ile taşınacaktır. Parasal kıymetler ise, (1) katsayısı ile aynen taşınmak durumundadır. 31.03.2024 tarihli bilançonun düzeltilmesinde, 555 sayılı VUK Genel Tebliği’nin dördüncü bölümündeki açıklamalara göre işlem yapılması esas olup, bu bölümde hüküm bulunmayan hallerde ise, aynı tebliğin 2023 bilançolarının düzeltilmesine ilişkin açıklamalara yer verilen üçüncü bölümündeki düzenlemeler dikkate alınacaktır.
Şu hususu önemle vurgulamak gerekir ki; 01.01.2024 tarihinden itibaren yapılacak enflasyon düzeltmelerinde, parasal olmayan kaynaklarını ağırlıklı olarak yabancı kaynaklarla finanse eden ve öz kaynakları zayıf olan firmalar yönünden ciddi enflasyon düzeltme karları çıkacağı açıktır. Vergi idaresi, finansman gider kısıtlamasını yürürlükten kaldırmadığı sürece de enflasyon düzeltmesi uygulaması ile birlikte önemli ölçüde adeta” SERVET VERGİSİ” niteliğinde bir vergi ödeme yükümlülüğü ile karşılaşılacaktır. Esasen enflasyon düzeltmesinin, sadece bilançolar üzerinden yapılarak gelir tablosu hesaplarının dışarıda tutulması, enflasyonun işletmeler üzerindeki tahribatını tam anlamıyla gidermekten uzak kalmaktadır. Dileriz, çok uzamadan enflasyon düşürülerek makul seviyeye çekildikten sonra, enflasyon düzeltmesi gibi sıra dışı uygulamaların maddi-manevi külfetlerinden kurtuluruz…
“Sözün en güzeli, söyleyenin doğru olarak söylediği, dinleyenin de yararlandığı sözdür.” Aristo
Ekrem KAYI/YMM Ortak